ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ (119Β - 124Β)
α. Η εξωτερική σύγκρισις του "εαυτού" μετά των "άλλων".
β. Η μοναδικότης της ψυχής του σοφού ατόμου, το οποίον
αναλαμβάνει την διαπαιδαγώγησιν του "εταίρου".
γ. Η πραγματική ενδοσκόπησις.
Στο δεύτερο μέρος του διαλόγου ο Σωκράτης, προσεγγίζει χωρίς να κατονομάζει το "γνώθι σαυτόν", όχι με την γνωστή μέθοδο της ενδοσκοπήσεως, ως παρουσιάζεται εις τον διάλογο "Θεαίτητος", αλλά με πολύ απλούστερο τρόπο δια να καταστεί κατανοητός υπό του απαίδευτου Α.
Είναι η εξωτερική σύγκρισις του "εαυτού" μετά των "άλλων".
Δια να βοηθήσει ο Σωκράτης τον Α. στις αντιφάσεις, εις τις οποίας τέσσερις φορές έχει περιπέσει, του αναφέρει ότι οι πλείστοι των συμπολιτών του διακατέχονται εκ της διπλής αυτής αγνοίας με εξαίρεση τον Περικλή, ο οποίος είχε διδασκάλους του τον Πυθοκλείδην, τον Δάμωνα και τον Αναξαγόραν. Χάριν δε της μορφώσεώς του αυτής κατέστη ο μεγαλύτερος πολιτικός άνδρας της εποχής του.
Εις τα λεγόμενα του Σωκράτης, ο Α. ανταπαντά ότι:
εφ’ όσον οι πλείστοι των πολιτικών είναι εξ ίσου αδαείς με αυτόν εις τα θέματα της δικαιοσύνης και της παιδείας γενικότερα, δεν υπάρχει λόγος ν’ ασχοληθεί με την αληθινή παιδεία ούτε και ο ίδιος, εφ’ όσον αυτούς και μόνον θα έχει ν’ αντιμετωπίσει ως αντιπάλους του.
"ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ποπώ τι πράγμα φίλτατε είναι αυτό που είπες! Πόσον ανάξιον είναι της μορφής σου και των άλλων σου χαρισμάτων, τα οποία έχεις"! (119C).
Δράττων την ευκαιρίαν αυτήν, ο Σωκράτης, αναλύει εις τον Α. ότι οι πραγματικοί του αντίπαλοι δεν είναι οι συναγωνισταί/συμπολίται του, αλλά οι ανταγωνισταί του βασιλείς των Λακεδαιμονίων και ο Βασιλεύς των Περσών. Εις έναν μακρύ μονόλογο ο Σωκράτης, αντιπαραβάλλει τα προσόντα και τα επιτεύγματα αμφοτέρων με τις δυνατότητες του Α.
Εδώ καταφαίνεται το μεγαλείο της Πλατωνικής σκέψεως, η οποία διευρύνεται, όταν το "γνώθι σαυτόν" λαμβάνει την πρώτη απρόβλεπτη διάσταση του.
Διότι το "γνώθι σαυτόν" με την ανωτέρω ανάλυση δεν έχει την εσωτερικότητα της ενδοσκοπήσεως, της γνώσεως του εαυτού ως προς τον εαυτόν, αλλά την αντικειμενική εξωτερική αντιπαραβολή της γενεαλογίας, της διαπαιδαγωγήσεως, των περιουσιακών στοιχείων και της εμβελείας της επιδράσεως των γνησίων ανταγωνιστών εις τας χώρας των έναντι της παρούσης μηδαμινότητος του Α.
Εις το μοναδικό σημείο, εις το οποίον θα ήτο δυνατόν αντικειμενικώς να υπερτερήσει ο Α. θα ήτο μόνο δια του "εαυτόν γνώναι", διότι δεν θα ήτο ποτέ δυνατόν ο Α. να νικήσει τούς αντιπάλους του παρά μόνον με "την επιμέλειαν και την τέχνην", εάν θέλει να γίνει ονομαστός μεταξύ των Ελλήνων και των βαρβάρων (124Β).
Εις επίπεδο Ελληνικού Διαλογισμού διακρίνουμε την πρώτη φάση, κατά την οποία ο διαλογιζόμενος φέρει ενώπιον της οθόνης του τις σκηνές τις οποίας συμμετέχουν "οι άλλοι" και το "εγώ" μας, διότι σε αυτήν την φάση ακόμη δεν είναι ορατή η φύσις του εαυτού μας, της ψυχής μας.
Ο διάλογος αυτός είναι η προσέγγιση, αναγνώρισης και μελέτη της ψυχής δια του "γνώθι σαυτόν". Όμως στην πρωτογενή μας κατάσταση της πλήρους συγχύσεως και αγνοίας του εαυτού μας, δηλαδή της ψυχής μας, του σώματός μας και των του σώματός μας, δεν είναι εύκολο να γνωρίσουμε αντικειμενικώς την πραγματική μας ουσία.
Δια τον λόγο αυτόν ο Πλάτων δεν προσεγγίζει ευθύς εξ αρχής την κατάσταση του έσω εαυτού, του "εαυτόν γνώναι", εις τον διάλογο ο οποίος είναι αφιερωμένος στην αυτογνωσία. Διευκρινίζει ότι πρώτον πρέπει να εξετασθεί ο έξω εαυτός εντός του περιβάλλοντός του, η προσωπικότα μας, προτού ο Α., ο κάθε εξ ημών Α. ασχοληθεί με τον έσω εαυτόν.
Η δε διαδικασία είναι η εξής:
Στην πρώτη φάση πρέπει να συγκρίνουμε το παρελθόν του γένους μας, τούς δικούς μας προγόνους έναντι των άλλων δια ν’ αναγνωρίσουμε τα βασικά κληρονομικά κίνητρα των ψυχών, δηλαδή τα γνωρίσματα της αρετής έναντι εκείνων της κακίας, την σοφίαν/μωρίαν, ανδρείαν/δειλίαν, φρόνησιν/αφροσύνην, δικαιοσύνην/αδικίαν.
Στην δέυτερη, να συγκρίνουμε τούς γονείς δια να δούμε την εξέλιξη τους στον χρόνο.
Στην τρίτη, την διαπαιδαγώγηση, την οποία λάβαμε έναντι εκείνης των άλλων.
Στην τέταρτη, την θέση αμφοτέρων εις την κοινωνία, τόσο του αμέσου περιβάλλοντός μας, όσο και της απώτερης απήχησης στον χωροχρόνο, εάν πρόκειται περί προσωπικότητας ισχυρής, η οποία θα αφήσει τα ίχνη του περάσματός της ,στην ψυχή του σήμερον και του αύριον.
Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Την διαδικασία αυτή την εισήγαγε ο Σωκράτης, προκειμένου να καταστήσει φανερά την ανάγκη της "επιμελείας" δια την απόκτηση της παιδείας, οπότε δια πρώτη φορά αναφέρει ως γνώμονα του βίου το "εαυτόν γνώναι".
Πριν προχωρήσει ο Σωκράτης στην ενδελεχή εξέταση της ενδοσκοπήσεως, επαναλαμβάνει το γεγονός ότι μόνο αυτός είναι ικανός να οδηγήσει ορθώς τον Α. στην κατάκτηση της δόξας, στην οποία προσβλέπει ο νεανίας από κοινού θέτοντες ως στόχο την βελτίωση αμφοτέρων! (124C – E).
Τραγική η ειρωνεία της ομοιώσεως των δύο:
του μεγάλου φιλοσόφου, εραστή της ψυχής μόνον, και όχι του σώματος του Α., του μικρού αυτού ματαιόδοξου φίλου των εξωτερικών μεγαλείων, ο οποίος ήταν γυμνός και άνευ της αντιστοίχου εσωτερικής γνώσεως των αξιών.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ :
Η ΕΝΤΥΠΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ Ε.ΣΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου